nationality = υπηκοότητα, εθνικότητα, ιθαγένεια

[orestis_ts]

έχει γίνει αρκετή συζήτηση πάνω στον όρο nationality πρόσφατα.
Το nationality είναι προτιμότερο να μεταφραστεί σαν εθνικότητα ή σαν ιθαγένεια ή μήπως κάπως αλλιώς;

Το nationality δεν νομίζω ότι παραπέμπει σε εθνικές ομάδες αλλά σε κράτη (belonging to a country όπως βλέπουμε στο WordReference.com).

Αν πάμε στο λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας
http://www.greek-language.gr/greekLang/ ... afyllides/
βλέπουμε πως η ιθαγένεια αποτελεί δεσμό με κράτος.
ιθαγένεια η [iθajénia] Ο27 : (νομ.) ο νομικός και πολιτικός δεσμός που συνδέει το άτομο ως πολίτη με το κράτος στο οποίο ανήκει· (πρβ. εθνικότητα, υπηκοότητα): Δίκαιο ιθαγένειας. Aπώλεια ιθαγένειας. Έχω ελληνική / ξένη ~. Επιτρέπεται να αφαιρεθεί η ~ από εκείνον που ανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη με τα εθνικά συμφέροντα.
[λόγ. ιθαγεν(ής) (επίθ.) -εια μτφρδ. γαλλ. indigénat]

Όμως το εθνικότητα αφορά έθνη:
εθνικότητα η [eθnikótita] Ο28 : προέλευση από ορισμένο έθνος· η ιδιότητα κάποιου να ανήκει σε ορισμένο έθνος ή να κατάγεται από ορισμένο έθνος: Άτομο άγνωστης εθνικότητας· (πρβ. ιθαγένεια, υπηκοότητα).

[orestis_ts]

Αναλυτική αναφορά στο θέμα θα βρούμε στον Σαραντάκο.
https://sarantakos.wordpress.com/2018/0 ... tionality/
Από εκεί καθοδηγήθηκα για να βρω μερικά επίσημα στοιχεία.
Έτσι πήγα στην διοργανική βάση ορολογίας της Ε.Ε., ΙΑΤΕ (Inter Active Terminology for Europe).
http://iate.europa.eu/switchLang.do?suc ... ge&lang=en

Εκεί βλέπουμε την μετάφραση του όρου nationality σε νομικά θέματα (Court of Justice of the European Union (CJEU)).

Βλέπουμε ότι αποδεκτές μεταφράσεις του όρου είναι το υπηκοότητα και το ιθαγένεια. Ενώ το εθνικότητα είναι προβληματική μετάφραση και πρέπει να αποφεύγεται (deprecated)
Αν πάμε και στην ανάλυση του θέματος βλέπουμε πως:

http://iate.europa.eu/FindTermsByLilId. ... &langId=el
Οι όροι "ιθαγένεια" και "υπηκοότητα" είναι ταυτόσημοι, αλλά στα νομοθετικά κείμενα προτιμάται ο όρος "ιθαγένεια" (ωστόσο, ο έχων την ιθαγένεια ενός κράτους είναι "υπήκοος" του κράτους αυτού). Αντιθέτως, στην καθομιλουμένη, ο όρος "εθνικότητα" χρησιμοποιείται ορισμένες φορές καταχρηστικά για να δηλώσει την ιθαγένεια. Οι έννοιες όμως διακρίνονται ως προς ένα σημαντικό ποιοτικό στοιχείο: Συγκεκριμένα, η "ιθαγένεια" αφορά τον νομικό δεσμό κράτους-πολίτη, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτόν, ενώ η "εθνικότητα" εμπεριέχει ένα ηθικό-πολιτισμικό στοιχείο και αναφέρεται στον συναισθηματικό δεσμό ενός προσώπου με ορισμένο έθνος λόγω της καταγωγής του από αυτό.

[orestis_ts]

Επειδή όμως συχνά γίνεται σύγχυση ανάμεσα στο εθνικότητα και το ιθαγένεια, έχουμε διευκρινιστική εγκύκλιο του υπουργείου εσωτερικών του 2013, όπου ξεκαθαρίζει το θέμα. Αρχικά το υπηκοότητα και το ιθαγένεια είναι ταυτόσημες έννοιες, ενώ ως προς το ιθαγένεια και εθνικότητα το ένα είναι σχέση με κράτος, το άλλο σχέση με έθνος.

http://www.ypes.gr/UserFiles/f0ff9297-f ... 090713.pdf

Και πάλι από παραπομπή του Σαραντάκου βρίσκουμε πως κατά το Council of Europe :
"nationality" means the legal bond between a person and a State and does not indicate the person's ethnic origin;

https://rm.coe.int/168007f2c8

[orestis_ts]

Συχνά θα βρούμε την λέξη έθνος και παράγωγά της να συνδέονται με το κράτος. Πιθανά είναι κατάλοιπο από την προσπάθεια οικοδόμησης μονο-εθνικών κρατών, όπου το κράτος και το έθνος ταυτίζονταν, ή η ομάδα εξουσίας ήθελε και θεωρούσε δεδομένο ότι ταυτίζονται.
Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε προσεκτικοί, και να αξιολογούμε την γενική προσέγγιση του κειμένου ώστε να ξεκαθαρίσουμε αν υπονοείται σχέση με κράτος και όχι με έθνος.

[orestis_ts]

Γιατί η μετάφραση της λέξης nationalyty σαν εθνικότητα, στις επίσημες μεταφράσεις κειμένων της ε.ε. αντενδείκνυται, και δεν αποκλείεται;

Ο λόγος είναι απλός. Η λέξη εθνικός στα Ελληνικά, πολύ συχνά χρησιμοποιείται αντί για το κρατικός. Βέβαια ο μέσος άνθρωπος που έχει μια σταλιά μυαλό καταλαβαίνει εύκολα πότε εκφράσεις όπως η εθνική άμυνα ή η εθνική βιβλιοθήκη, ή άλλες ανάλογες αφορούν το κράτος.
Επειδή λοιπόν η λέξη εθνικός χρησιμοποιείται με δύο διαφορετικές έννοιες, προτιμάμε το ιθαγένεια....

Σχετικά δείτε και το λήμμα εθνικός στο λ.ν.ε.

".......2. που ανήκει ή αναφέρεται στο κράτος, στην εθνική κοινότητα με κοινή πολιτική έκφραση· (πρβ. κρατικός): Εθνική οικονομία / άμυνα. ~ στρατός / πλούτος. || που είναι, γίνεται σε όλη την επικράτεια (σε αντιδιαστολή συνήθ. προς τα τοπικός, επαρχιακός): Εθνικές εκλογές. ~ δρόμος. Εθνική οδός. Εθνικό επαρχιακό δίκτυο. Εθνικό ποτό / φαγητό. || Εθνική (αθλητική) ομάδα και ως ουσ. η Εθνική: Πότε παίζει η Εθνική με τη Γαλλία; (έκφρ.) φόρεσε τη φανέλα* της Εθνικής. || Εθνική συνέλευση / κυβέρνηση / νομοθεσία. Εθνική αντιπροσωπεία / βουλή........"

http://www.greek-language.gr/greekLang/ ... %CF%82&dq=